Ožiljna alopecija, poznata i kao cikatricijalna, predstavlja oboljenje u kojem dolazi do poremećaja i uništenja folikula dlake, koji su zamenjeni ožiljnim tkivom.
Kako nastaje ožiljna alopecija
Ožiljci koji nastaju dejstvom teških povreda, infekcija, opekotina, radiodermatitisa, oštećenja hemikalijama ili nakon odredjenih hirurskih procedura (facelift, podizanje obrva, neurohirurske operacije, operacije kožnih tumora) su drugačijeg porekla (etiologije) od ožiljne alopecije.
Iako je uzrok nepoznat, veruje se da je autoimunim procesom protiv ćelija folikula dlake i sebacealnih žlezda onemogućen ponovni rast dlake. Nije zarazna, niti nasledna i javlja se kod inače zdravih ljudi svih životnih dobi. U većini slučajeva, javlja se na malim poljima koja se mogu vremenom postepeno uvećavati, sa ili bez propratnih simptoma i znakova kao što su crvenilo, peckanje, perutanje, jak svrab, čak i bol.
Ukoliko je proces aktivan, veća je verovatnoća za prisutnost ovih simptoma jer je I inflamacija intenzivnija. Dijagnoza se postavlja detaljnim uzimanjem anamneze sa akcentom na način opadanja kose I prateću simptomatologiju, zatim dermatoskopijom koja može utvrditi da li se radi o aktivnom procesu I konačno biopsijom. Terapiju treba početi što pre da bi se smirile tegobe i sprečio veći gubitak kose.
Vrste ožiljna alopecije
Na osnovu tipa inflamatornih ćelija koje predominiraju, postoje tri grupe ožiljne alopecije:
- Limfocitna predominacija: Lichen planopilaris, frontalna fibrozirajuća alopecija, Centralna centrifugalna cikatricijalna alopecija, Pseupelade Broq
- Neutrofilna predominacija: Folikulitis dekalvans, Tufted hair follicles
- Mešovite ćelije: Acne keloidalis, Acne necrotica
Frontalna fibrozna alopecija je limfocitna forma cikatricijalne alopecije i opisuje se kao uglavnom trajni gubitak kose i
stvaranje ožiljnog tkiva u čeonom predelu, uobičajeno ispoljen kod žena koje su ušle u postmenopauzalni period (starije od 50 godina).
Karakteriše je trakasti simetričan gubitak kose u frontalnom i frontotemporalnom predelu glave, praćen istanjenjem i gubitkom obrva I gubitkom trepavica.
Koža izgleda normalno i izbledelo. Iako je uzrok nepoznat, veruje se da je povezan sa imunim odgovorom i hormonskom komponentom (menopauza) patofiziologije ovog stanja.
Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike I tipičnog gubitka kose. Važno je razlikovati frontalnu fibrozirajuću alopeciju od trakcione alopecije, koja je potpuno drugačije etiologije gde dolazi do opadanje kose u istoj regiju usled jake trakcije (zategnutosti) kose zbog višegodišnjeg nošenja konjskog repa, pundje ili sličnih stilova.
Obavezno je uraditi dermoskopiju, a ponekad I biopsiju ukoliko postoji dilema. Još uvek ne postoji efikasna terapija. Najčešće su u primeni kortikosteriodi (topikalno, intradermalni ili oralno). Ukoliko je izražena inflamacija, potrebno je ordinirati I antibiotike.
Inhibitori 5-alfa reduktaze kao što je finasterid, su se dobro pokazali u sprečavanju daljeg opadanja kose. 2009-te godine je pokušana terapija antidijabetičnim lekom pioglitazon (off-label) čija efikasnost varira, međutim jedna studija je pokazala da kod 3 od 4 pacijentkinje će smanjiti simptome, inflamaciju kao i progresiju bolesti.
Ekcimer laser ima važnu ulogu u lečenju ovog oboljenja. Transplantacija kose se može obaviti dve godine po zaustavljanju opadanja kose.
Lichen planopilaris je retko zapaljensko stanje koje izaziva neujednačen trajni gubitak kose i češće se javlja kod žena između 40 I 60 godina. Predstavlja deo kliničke slike Lichen planusa, pa može obuhvatiti I ostalu kožu, sluzokožu I nokte.
Uzrok je nepoznat, ali je primećena veza sa alergijskom reakcijom na određene hemikalije, virusnu infekciju, lek, pa čak I stresan dogadjaj. Tipično se javljaju glatka polja bez kose na čijim ivicama može biti prisutno crvenilo.
Javlja se na više mesta i ta polja se mogu spojiti, stvarajući veće regije nepravilnog oblika, pretežno u regiji temena. Simptomi često izostaju, ali mogu biti prisutni svrab, bol, peckanje i osećaj tvrdoće. Češće se javlja kod afro populacija, a u 8% slučajeva se može javiti nakon transplantacije kose.
Dijagnoza se postavlja kliničkim pregledom, dermoskopijom I biopsijom. Treba krenuti što pre sa terapijom jer je proces progresivan i treba ga ograničiti. Preporučuje se kombinovana primena finasterida, minoxidila (2-5%) i kortikosteroida radi usporenja progresije oboljenja, nakon čega, ukoliko je bolest stabilna dve godine, moze da se uradi transplantacija kose.
Terapija krvnom plazmom (PRP) moze dati poboljsanje simptoma.
Lečenje ožiljne alopecije
Ožiljne alopecije zahtevaju prvo ispravnu dijagnostiku koja će isključiti ostale neožiljne alopecije. Čak I androgenetska alopecija nekad može podsećati na blagu formu ožiljne alopecije, što iskusan kliničar neće prevideti.
Velika bi greška bila raditi transplantaciju kose na terenu ožiljne alopecije jer moze dovesti do pogoršanja opadanja kose, a sama procedura bi bila neuspešna jer bi autoimuni ožiljni proces uticao na transplantirane folikule.
Zato je važna dermoskopija, kao osnovno dijagnostičko sredstvo za odredjivanje ovih stanja. Iako su ove alopecije nezahvalne za lečenje, važno je na vreme se javiti lekaru kako bi se proces stavio pod kontrolu I izbeglo dalje opadanje kose. Kada nema aktivnog opadanja I širenja polja ožiljne alopecije, može se planirati transplantacija kose ili redukcija regija bez kose.
Hirurško pomeranje prednje linije kose moze biti efikasna procedura u korekciji frontalne fibrozirajuće alopecije ili trakcione alopecije.
Za više informacija o ožiljnim alopecijama, kontaktirajte nas: [email protected]