Alopecia areata (alopecia – ćelavost, areata – kružno polje) je iznenadan gubitak kose ili dlaka na licu ili telu u pečatima. Javlja se kod osoba bez ustanovljene kožne ili sistemske bolesti. To je rekurentna forma opadanja kose koja može pogoditi bilo koju regiju na telu. Vrlo često se naziva i pečatasta alopecija.
Može da se javi u bilo kom uzrastu, bez obzira na pol, ali većina slučajeva se razvije do 30. godine. Postoji mnogo faktora koji doprinose razvoju ovog složenog stanja. Alopecija areata je autoimuna bolest, što znači da imuni sistem smatra sopstvene ćelije stranim i zatim napada te ćelije. I dalje nije potpuno utvrđeno šta pokreće ovu bolest. Kao najčešći uzroci se navode stres (psihološki ili fizički), toksini, mikrobi (virusi, bakterije), kozmetički preparati, teški metali i drugi faktori.
Kako nastaje alopecija areata
U najvećem broju slučajeva, alopecija areata počinje naglo. Najčešće su zahvaćeni kosa i brada, ali može biti zahvaćeno bilo koje područje tela. Ta kružna žarišta alopecije mogu biti na jednom mestu (AA monolocularis) ili na više mesta (AA multilocularis). Alopecija areata se smatra autoimunom bolešću koja zahvata genetski sklone osobe izložene faktorima poput infekcije, emocionalnog stresa, bolesti, operacije, itd. Ponekad se pojavljuje udruženo sa drugim autoimunim bolestima (vitiligo, autoimuni tiroiditis, psorijaza, celijačna bolest, reumatoidni artritis).
Promene mogu nastati i na obrvama, bradi, trepavicama i drugim delovima kože. Ukoliko se žarista areate prošire na ceo skalp, bolest se naziva alopecia totalis, a ako je u pitanju čitavo telo, uključujući aksilarne i pubične dlake – alopecija universalis. Za razliku od androgenetske alopecije, karakteristično je oštro i ograničeno područje bez dlake (opadanje u krugovima), što ostavlja glatku kožu bez crvenila kao posledicu. Koža vlasišta je bolna i simptom može biti osećaj pečenja. U nekim slučajevima javljaju se i promene na noktima.
Nakon pojave prvog žarišta, često uslede i ostala koja se mogu spojiti i formirati veće površine bez dlake. Tim širenjem mogu da zahvate celo vlasište, a u manjem broju razvije se gubitak svih dlaka na telu. Emocionalni stres može pogoršati stanje ili stvoriti nova žarišta.
Dijagnostika
Dijagnoza se postavlja pregledom i dermoskopijom. Može se uraditi i biopsija rubova lezije. Alopecija areata tipično izgleda poput neupadljivih okruglih područja gubitka dlake. Dermoskopski, uočavaju se kratke slomljene dlake na rubovima koje su nalik znaku uzvika, kao i prazna folikularna ostija. Diferencijalno dijagnostički u obzir dolaze neki drugi poremećaji i oboljenja koja mogu izazvati alopeciju, kao što su tinea capitis, trihotilomanija, diskoidni lupus i sekundarni sifilis.
Određivanje nivoa hormona štitne zlezde, kao i antitela, vitamina B12, vitamina D, markera zapaljenja i autoantitela je indikovano samo kada se sumnja na istovremeno postojanje druge bolesti.
Lečenje alopecije areate
Lečenje alopecije areate je neizvesno i kompleksno. Manja žarišta se mogu lečiti kortikosteroidima (oralno, injekcijama ili topikalno). Postoje izveštaji o pozitivnom efektu PRP terapije na manje promene.
Kortikosteroidi
Alopecija totalis može pozitivno da reaguje na veće doze kortikosteroda. Ukoliko su promene male, intradermalno se inicira suspenzija triamcinolon-acetonida (ukupne doze ne veće od 5mg po ml), a mogu se koristiti i jači kortikosteroidi za lokalnu primenu. Međutim, oni ne prodiru često do dubine folikula dlake, a upravo tu se nalazi upalni proces.
Marbo aktivator je proizvod namenjen lečenju alopecije areate i alopecije totalis. Nakon upornog korišćenja duži niz meseci pokazuje se njegov potpuni efekat, što daje za rezultat i novi rast kose. Oralni kortikosteroidi se takođe koriste, ali kod prestanka primene, može da se desi da dlaka ponovo kreće da ispada.
Kada se kortikosterioidi uzimaju oralno, najčešće se uzimaju u kombinaciji sa ciklosporinom. Ovaj oblik terapije karakterističan je za početak lečenja i ne preporučuje se dugotrajno primenjivanje zbog brojnih nuspojava kortikosteroida. Upotreba kortikosteroida kao i način sprovođena terapije je individualan, i zavisi od stanja pacijenta i progresivnosti ove bolesti.
Minoksidil i biološki lekovi
Lokalno se može primeniti antralin i/ili minoksidil. Minoksidil poboljšava cirkulaciju krvi kože i time podstiče i rast kose. Ako se primenjuje dva puta dnevno, nakon godinu dana poboljšanje je veoma vidljivo. Noviji pristup su takozvani biološki lekovi, koji funkcionišu na principu blokiranja nekih receptora ili medijatora važnih u imunopatogenezi ove bolesti. Još uvek nije utvrđen njihov učinak u tretiranju alopecije aerate.
Ključno u lečenju pacijenata sa ovim oboljenjem je utvrditi uzrok inicijalnog nastanka pečata. Zato anamnestički treba ispitati faktore života koji su potencijalno mogli da dovedu do nastanka ove bolesti. To su način ishrane (postoji povezanost između glutena, mlečnih proizvoda i alopecije areate), stres, izloženost toksinima i teškim metalima, nedostatak određenih vitamina i minerala i dr. Samo korekcijom ovih faktora uz intervenciju lekovima se može lečiti i sprečiti dalji nastanak ove bolesti.
Pogledajte video sa pacijentkinjom kojoj je kosa počela da se vraća nakon šest meseci od početka terapije:
Transplantacija kose
Transplantacija kose je kontraindikovana kao metod lečenja, jer može dovesti do aktivacije procesa. Takođe, transplantirani folikuli mogu biti izloženi autoimunom procesu i biti uništeni. Može se raditi transplantacija kose samo u slučaju da je areata stabilna, bez širenja lezije kao i bez nastanaka novih lezija u trajanju od 2 godine.
Alopecija areata može nastati i nakon transplantacije i smatra se jednom od komplikacija. Obično je manjeg obima, dešava se u manje od 1% slučajeva, i reverzibilna je. Nastaje obično kod pacijenata koji su nekad u životu imali pečate ili imaju genetsku predispoziciju za nastajanje istih.
Alopecija totalis je teško stanje za lečenje, a nažalost sve češće se javlja kod dece i tinejdžera. U toku je ispitivanje novog leka Ruxolitiniba koji se pokazao efikasan u lečenju ovog stanja koje je povezano sa bolestima poput celijačne bolesti, dijabetesa tip 1, psorijaze i reumatoidnog artritisa. Još uvek je u eksperimentalnoj fazi, lečenje je dosta skupo, ali daje nadu da će se naći lek ovom nepredvidivom oboljenju. Više o tome pročitajte na našem blogu.
Primer alopecije areate koja je zahvatila deo jedne obrve, a uspešno je izlečena sa nekoliko tretmana injektiranja kortikosteroida.
Kortikosteroidna terapija je često veoma delotvorna u lečenju alopecije areate.
Rezultat nakon 6 meseci od primene odgovarajuće kombinacije terapija kod pacijentkinje koja je prvobitno izgubila svoju kosu (alopecia totalis) u roku od samo mesec dana.
Alopecija areata se može uspešno tretirati
Tretmani i preparati koji se koriste za tretiranje alopecije areate su bezopasni i ne ostavljaju posledice po zdravlje. Treba imati u vidu da svaki lek ima svoje neželjene efekte i važno je da se upoznate sa njima pre početka lečenja, pošto ono može biti dugotrajno. Precizna dijagnostika, kao i individualni pristup svakom pacijentu i odgovarajući plan terapije su od presudnog značaja.
Iako alopecija areata nije opasna bolest i ne ugrožava život, zbog vidljivog estetskog utiska utiče na mentalno zdravlje pacijenta. Kod žena stvara veliku neugodnost, ali srećom, najčešće se javlja u blagom obliku. Alopecija areata kod 50% pacijenata traje kraće od jedne godine. Iako je tok bolesti nepredvidiv, uglavnom reaguje na metode lečenja.
Pored profesionalnih tretmana koje smo naveli u ovom tekstu, možete ubrzati svoj oporavak tako što ćete konzumirati zdravu uravnoteženu ishranu, masirati teme biljnim uljima, izbaciti hemijska sredstva za pranje i farbanje kose, zaštititi kosu prilikom jakog sunca, kao i smanjiti stres koliko god je to moguće.